BAGEA DULUR

wilujeng sumping di rorompok blog sim kuring

mangga linggih, upami aya nu bade disuhunkeun mangga dihaturanan

Dianggo weh tarumpahna. Nyanggakeun saaya-aya

Minggu, 30 September 2012

PUPUH SUNDA


        Pupuh téh nya éta wangun puisi lisan tradisional Sunda (atawa, mun di Jawa, katelah ogé macapat) nu tangtu pola (jumlah engang jeung sora) kalimahna. Nalika can pati wanoh kana wangun puisi/sastra modérn, pupuh ilahar dipaké dina ngawangun wawacan atawa dangding, luyu jeung watek masing-masing pupuh nu ngawakilan kaayaan kajadian nu keur dicaritakeun. Pupuh téh kauger ku guru wilangan jeung guru lagu. Guru wilangan nyaéta patokan jumlah padalisan dina unggal pada sarta lobana engang dina unggal padalisan, sedengkeun guru lagu nyaéta patokan sora vokal dina tungtung unggal padalisan atawa dang-ding-dung-na sora vokal dina engang panungtung.
       (Pupuh adalah bentuk puisi lisan tradisional Sunda (atau kalau di Jawa disebut juga macapat) yang tertentu polanya (jumlah suku kata dan bunyi) kalimatnya. Pada saat belum begitu akrab dengan bentuk puisi/sastra modern, pupuh biasa dipakai ketika membuat wawacan maupun dangding, selaras dengan watak masing-masing pupuh yang mewakili keadaan kejadian yang sedang diceritakan. Pupuh itu terikat oleh Guru Wilangan dan Guru Lagu. Guru Wilangan yaitu ketentuan jumlah baris tiap bait serta banyaknya suku kata tiap baris, sedangkan Guru Lagu adalah ketentuan bunyi vokal akhir tiap baris atau dang-ding-dung suara vokal pada suku kata terakhir tiap baris)

Macam-macam pupuh

Pupuh aya tujuh welas rupa (Pupuh ada 17 macam) yaitu :
  • Asmarandana, ngagambarkeun rasa kabirahian, deudeuh asih, nyaah.
  • Balakbak, ngagambarkeun heureuy atawa banyol.
  • Dangdanggula, ngagambarkeun katengtreman, kawaasan, kaagungan, jeung kagumbiraan.
  • Durma, ngagambarkeun rasa ambek, gedé haté, atawa sumanget.
  • Gambuh, ngagambarkeun kasedih, kasusah, atawa kanyeri.
  • Gurisa, ngagambarkeun jelema nu ngalamun atawa malaweung.
  • Jurudemung, ngagambarkeun nu bingung, susah ku pilakueun.
  • Kinanti, ngagambarkeun nu keur kesel nungguan, deudeupeun, atawa kanyaah.
  • Lambang, ngagambarkeun nu resep banyol tapi banyol nu aya pikiraneunana.
  • Magatru, ngagambarkeun nu sedih, handeueul ku kalakuan sorangan, mapatahan.
  • Maskumambang, ngagambarkeun kanalangsaan, sedih bari ngenes haté.
  • Mijil, ngagambarkeun kasedih tapi bari gedé harepan.
  • Pangkur, ngagambarkeun rasa ambek nu kapegung, nyanghareupan tugas nu beurat.
  • Pucung, ngagambarkeun rasa ambek ka diri sorangan, atawa keuheul kulantaran teu panuju haté.
  • Sinom, ngagambarkeun kagumbiraan, kadeudeuh.
  • Wirangrong, ngagambarkeun nu kawiwirangan, éra ku polah sorangan.
  • Ladrang, ngagambarkeun nu resep banyol bari nyindiran.
Aya nu kaasup sekar ageung (wanda laguna rupa-rupa) nya éta Kinanti, Sinom, Asmarandana, jeung Dangdanggula (mindeng disingget jadi KSAD), sarta sekar alit (wanda laguna ngan sarupa) nyaéta Balakbak, Durma, Gambuh, Gurisa, Jurudemung, Lambang, Ladrang, Magatru, Maskumambang, Mijil, Pangkur, Pucung, jeung Wirangrong.

SISINDIRAN III


Puyuh ngungkung dina kurung
Disumpitan teu katepi
Siang wengi abdi nguyung
Sok sering kaimpi-impi

Situ saeur parapatan
Jalanna ka alun-alun
Bilih aya kalepatan
Hapunten anu kasuhun

Cai-cai kopi kopi
Peupeujeuh mah dileueuet moal
Calik-calik sareng abdi
Peupeujeuh mah pacaket moal

Marakbak kembang ermawar
Kacampur jeung kacapiring
Sumeblak rasa kamelang
Hate mah teu genah teuing

Kembang culan kembang tanjung
Kembang sagala dongdoman
Rek sabulan rek sataun
Moal weleh diantosan

Samping hideung dina bilik
Kumaha dituhurkeunanan
Abdi nineung ka nu balik
Kamana mapalerkeunana

Ciung lain kerak lain
Japati belang jangjangna
Giruk lain ngewa lain
Bela pati ti anggalna

Sarikaya kembang laja
Kembang bonteng di astana
Ngarasa anu tunggara
Dirasa kieu rasana

Ka jami rek ngadon mantun
Ngahariring bari ngawih
Abdi mah alim dikantun
Alim dikantunkeun mulih

Kumaha dicarekna ngejo
Da puguh akar katapang
Kumaha dicarekna nempo
Da puguh nembe patepang

Mega mendung surya surup
Geus samar yen gara-gara
Neda agung nya tawakuf
neja jembar hapuntenna

Ngala suluh sok meunang regang
Dibeungkeutan tali rami
Bilih lami sok  teu patepang
Pamugi ulah rek lali

Empang nu teu dipelakaan
Koredas tembong cadasna
Tilas urang gogonjakan
Paturay kantun waasna

Kamana nyiar payung
Sakieu usum poekna
Ka saha nya menta tulung
Sakieu panas hatena

Rincik rincang  rincik rincang
Jalanna ka buah batu
Neda-neda ka Hyang Agung
Panutan ulah sok bendu

Cai cai kopi kopi
Cai kopi panas keneh
Calik calik sareng abdi
Meungpeung abdi aya keneh

Kumaha mayunganana
Sangkan ulah kahujanan
Kumaha nulunganana
Sangkan ulah kaedanan

Pajar maneh rek  ka huma
Ka cai ngajingjing kendi
Pajar maneh rek karunya
Sihoreng bet nganyenyeri


Jumat, 20 Januari 2012

JAIPONG KARAWANGAN

JAIPONGAN TEH HIJI SENI TITINGGAL KARUHUN SUNDA

SEJARAH
Tari ini diciptakan oleh seorang seniman asal BandungGugum Gumbira, sekitar tahun 1960-an, dengan tujuan untuk menciptakan suatu jenis musik dan tarian pergaulan yang digali dari kekayaan seni tradisi rakyat Nusantara, khususnya Jawa Barat. Meskipun termasuk seni tari kreasi yang relatif baru, jaipongan dikembangkan berdasarkan kesenian rakyat yang sudah berkembang sebelumnya, seperti Ketuk TiluKliningan, serta Ronggeng. Perhatian Gumbira pada kesenian rakyat yang salah satunya adalah Ketuk Tilu menjadikannya mengetahui dan mengenal betul perbendaharan pola-pola gerak tari tradisi yang ada pada Kliningan/Bajidoran atau Ketuk Tilu. Gerak-gerak bukaanpencugannibakeun dan beberapa ragam gerak mincid dari beberapa kesenian menjadi inspirasi untuk mengembangkan kesenian jaipongan.
Sebelum bentuk seni pertunjukan ini muncul, ada beberapa pengaruh yang melatarbelakangi terbentuknya tari pergaulan ini. Di kawasan perkotaanPriangan misalnya, pada masyarakat elite, tari pergaulan dipengaruhi dansa Ball Room dari Barat. Sementara pada kesenian rakyat, tari pergaulan dipengaruhi tradisi lokal. Pertunjukan tari-tari pergaulan tradisional tak lepas dari keberadaan ronggeng dan pamogoran. Ronggeng dalam tari pergaulan tidak lagi berfungsi untuk kegiatan upacara, tetapi untuk hiburan atau cara bergaul. Keberadaan ronggeng dalam seni pertunjukan memiliki daya tarik yang mengundang simpati kaum pamogoran. Misalnya pada tari Ketuk Tilu yang begitu dikenal oleh masyarakat Sunda, diperkirakan kesenian ini populer sekitar tahun 1916. Sebagai seni pertunjukan rakyat, kesenian ini hanya didukung oleh unsur-unsur sederhana, seperti waditra yang meliputi rebabkendang, dua buah kulanter, tiga buah ketuk, dan gong. Demikian pula dengan gerak-gerak tarinya yang tidak memiliki pola gerak yang baku, kostum penari yang sederhana sebagai cerminan kerakyatan.
Seiring dengan memudarnya jenis kesenian di atas, mantan pamogoran (penonton yang berperan aktif dalam seni pertunjukan Ketuk Tilu/Doger/Tayub) beralih perhatiannya pada seni pertunjukan Kliningan, yang di daerah Pantai Utara Jawa Barat (KarawangBekasiPurwakartaIndramayu, dan Subang) dikenal dengan sebutan Kliningan Bajidoran yang pola tarinya maupun peristiwa pertunjukannya mempunyai kemiripan dengan kesenian sebelumnya (Ketuk Tilu/Doger/Tayub). Dalam pada itu, eksistensi tari-tarian dalam Topeng Banjet cukup digemari, khususnya di Karawang, di mana beberapa pola gerak Bajidoran diambil dari tarian dalam Topeng Banjet ini. Secara koreografis tarian itu masih menampakan pola-pola tradisi (Ketuk Tilu) yang mengandung unsur gerak-gerak bukaan, pencugan, nibakeun dan beberapa ragam gerak mincid yang pada gilirannya menjadi dasar penciptaan tari Jaipongan. Beberapa gerak-gerak dasar tari Jaipongan selain dari Ketuk Tilu, Ibing Bajidor serta Topeng Banjet adalah Tayuban dan Pencak Silat.
Tarian ini mulai dikenal luas sejak 1970-an. Kemunculan tarian karya Gugum Gumbira pada awalnya disebut Ketuk Tilu perkembangan, yang memang karena dasar tarian itu merupakan pengembangan dari Ketuk Tilu. Karya pertama Gugum Gumbira masih sangat kental dengan warna ibing Ketuk Tilu, baik dari segi koreografi maupun iringannya, yang kemudian tarian itu menjadi populer dengan sebutan Jaipongan..

Perkembangan

Jaipongan Mojang Priangan
Karya Jaipongan pertama yang mulai dikenal oleh masyarakat adalah tari "Daun Pulus Keser Bojong" dan "Rendeng Bojong" yang keduanya merupakan jenis tari putri dan tari berpasangan (putra dan putri). Dari tarian itu muncul beberapa nama penari Jaipongan yang handal seperti Tati SalehYeti MamatEli Somali, dan Pepen Dedi Kurniadi. Awal kemunculan tarian tersebut sempat menjadi perbincangan, yang isu sentralnya adalah gerakan yang erotis dan vulgar. Namun dari ekspos beberapa media cetak, nama Gugum Gumbira mulai dikenal masyarakat, apalagi setelah tari Jaipongan pada tahun 1980 dipentaskan di TVRI stasiun pusat Jakarta. Dampak dari kepopuleran tersebut lebih meningkatkan frekuensi pertunjukan, baik di media televisi, hajatan maupun perayaan-perayaan yang diselenggarakan oleh pihak swasta dan pemerintah.
Kehadiran Jaipongan memberikan kontribusi yang cukup besar terhadap para penggiat seni tari untuk lebih aktif lagi menggali jenis tarian rakyat yang sebelumnya kurang perhatian. Dengan munculnya tari Jaipongan, dimanfaatkan oleh para penggiat seni tari untuk menyelenggarakan kursus-kursus tari Jaipongan, dimanfaatkan pula oleh pengusaha pub-pub malam sebagai pemikat tamu undangan, dimana perkembangan lebih lanjut peluang usaha semacam ini dibentuk oleh para penggiat tari sebagai usaha pemberdayaan ekonomi dengan nama Sanggar Tari atau grup-grup di beberapa daerah wilayah Jawa Barat, misalnya di Subang dengan Jaipongan gaya "kaleran" (utara).
Ciri khas Jaipongan gaya kaleran, yakni keceriaan, erotis, humoris, semangat, spontanitas, dan kesederhanaan (alami, apa adanya). Hal itu tercermin dalam pola penyajian tari pada pertunjukannya, ada yang diberi pola (Ibing Pola) seperti pada seni Jaipongan yang ada di Bandung, juga ada pula tarian yang tidak dipola (Ibing Saka), misalnya pada seni Jaipongan Subang dan Karawang. Istilah ini dapat kita temui pada Jaipongan gaya kaleran, terutama di daerah Subang. Dalam penyajiannya, Jaipongan gaya kaleran ini, sebagai berikut: 1) Tatalu; 2) Kembang Gadung; 3) Buah Kawung Gopar; 4) Tari Pembukaan (Ibing Pola), biasanya dibawakan oleh penari tunggal atau Sinden Tatandakan (serang sinden tapi tidak bisa nyanyi melainkan menarikan lagu sinden/juru kawih); 5) Jeblokan dan Jabanan, merupakan bagian pertunjukan ketika para penonton (bajidor) sawer uang (jabanan) sambil salam tempel. Istilah jeblokan diartikan sebagai pasangan yang menetap antara sinden dan penonton (bajidor).
Perkembangan selanjutnya tari Jaipongan terjadi pada taahun 1980-1990-an, di mana Gugum Gumbira menciptakan tari lainnya seperti Toka-tokaSetra SariSontengPencugKuntul MangutIring-iring Daun PuringRawayan, dan Tari Kawung Anten. Dari tarian-tarian tersebut muncul beberapa penari Jaipongan yang handal antara lain Iceu EffendiYumiati MandiriMiming Mintarsih, Nani, Erna,Mira TejaningrumIne DinarEga, Nuni, Cepy, Agah, Aa Suryabrata, dan Asep.
Dewasa ini tari Jaipongan boleh disebut sebagai salah satu identitas keseniaan Jawa Barat, hal ini nampak pada beberapa acara-acara penting yang berkenaan dengan tamu dari negara asing yang datang ke Jawa Barat, maka disambut dengan pertunjukan tari Jaipongan. Demikian pula dengan misi-misi kesenian ke manca negara senantiasa dilengkapi dengan tari Jaipongan. Tari Jaipongan banyak memengaruhi kesenian-kesenian lain yang ada di masyarakat Jawa Barat, baik pada seni pertunjukan wayang, degung, genjring/terbangan, kacapi jaipong, dan hampir semua pertunjukan rakyat maupun pada musik dangdut modern yang dikolaborasikan dengan Jaipong menjadi kesenian Pong-Dut.Jaipongan yang telah diplopori oleh Mr. Nur & Leni dan bukan saya.

Selasa, 17 Januari 2012

WAWANGSALAN

CONTO WAWANGSALAN SUNDA
(Sumber http://aliyahcijulang.wordpress.com)


  1. Anu siram kokojayan, abdi pamoyokan badis = ngoyok
  2. Angeun somah pakampungan, kajeun bedo ti kamari = bodo
  3. Areuy leuweung mérang daun, ulah sok japilus galih = pulus
  4. Aringgis sok nyatang bolang, kapongpongan siang wengi = lompong
  5. Asal hiji jadi dua, temah matak sesah ati = walimah
  6. Awi ngora téh jaradi, temah matak jadi liwung = iwung
  7. Aya nu dianjang cai, aya nu dihéroan = séro
  8. Aya mesin bisa ngapung, kapidara diri abdi kapal = udara
  9. Ayeuna gé sérah tegal, engkang mah sok matak peurih = eurih
  10. Baku sok ngalebu badag, reueus keur sareng jeung istri = areng
  11. Balandongan ngujur jalan, sok hayang geura los indit = elos
  12. Balé diréka masjid, nya pikir bati rumajug = tajug
  13. Bangkong lodor meuntas jalan, titis tulis bagja awak = bayawak
  14. Bango héjo hérang jangjang, piraku engkang ka abdi = merak
  15. Bango leutik bodas hulu, mo samar ka diri abdi = camar
  16. Baréto gé batur pirus, juragan geuning pelekik = akik
  17. Batuk eungap hésé damang, saé sumping baé wengi = mengi
  18. Béas ditutuan deui, iraha atuh patepung = tipung
  19. Bedil langit handaruan, engkang sapertos kalinglap = gelap
  20. Bedog urang Darmaraja, kawantu abdi mah miskin = sekin
  21. Belut sisit saba darat, kapiraray siang wengi = oray
  22. Bendi panjang roda opat, ulah kalah ka Carita = kareta
  23. Béntang baranang di imah, samar bisa tepung deui = darma
  24. Bedug wedalan Eropa, abdi teu asa dipuji = tanji
  25. Beulit cinggir simpay réma, ulah lali ka sim abdi = ali
  26. Beunying leutik sisi cai, ari ras sok cimataan = amismata
  27. Beusi bodas cingcin kecrik, cumah baé dipicinta = timah
  28. Biasa ngadodol gula, abdi henteu dipaduli = gulali
  29. Bibika tipung tarigu, ku engkang tacan kaharti = roti
  30. Buah kawung raranggeuyang, curuluk cisoca bijil = caruluk
  31. Bulu panon wates taar, itu nyai mani geulis = halis
  32. Cacangkir bahana beling, masing welas lahir batin = gelas
  33. Cakcak gedé kadal bilik, ulah dipaké mokaha = toké
  34. Careuh beureum pasawahan, nu dusun leuwih ti misti = lasun
  35. Catetan bulan jeung taun, juragan ménak utami = almenak
  36. Cau gedé ngan sasikat, taya teuing bagja diri cau = bagja
  37. Cék lémék Jawa sumuhun, hayang téh ulah kapanggih = enggih
  38. Cikur jangkung pamuraan, kapalay siang jeung wengi = panglay
  39. Cisusu kentel dimasak, ulah téga-téga teuing = mantéga


Abdi mah caruluk Arab
henteu tarima téh teuing [=korma]
Abdi téh kapiring leutik
kaisinan ku gamparan [=pisin]
Abdi téh sok ngembang kawung
inggis teu ngareunah teuing [=pengis]
Abdi ti ménak ka somah
gamparan mah ieu aing [=umaing]
Ajag désa basa Jawa
lesuna teu aya tanding [=asu]
Ajag lembur Indramayu
naha bet kalangsu teuing [=asu]
Ajag lembur lamun engkang
énjing henteu wangsul deui [=anjing]
Alun-alun paleuweungan
gagal temen mun teu jadi [=tegal]
Anak beurit dina katung
kapan endén mundut encit [=buncit]
Anak munding masih nyusu
aduh endén buah ati [=énéng]
Angeun somah pakampungan
kajeun bedo ti kamari [=bodo]
Anu siram kokojayan
abdi pamoyokan badis [=ngoyok]
Areuy leuweung mérang daun
ulah sok japilus galih [=pulus]
Aringgis sok nyatang bolang
kapongpongan siang wengi [=lompong]
Asal hiji jadi dua
temah matak sesah ati [=walimah]
Awi ngora téh jaradi
temah matak jadi liwung [=iwung]
Aya mesin bisa ngapung
kapidara diri abdi [=kapal udara]
Aya nu dianjang cai
aya nu dihéroan [=séro]
Ayeuna gé sérah tegal
engkang mah sok matak peurih [=eurih]
Baku sok ngalebu badag
reueus keur sareng jeung istri [=areng]
Balandongan ngujur jalan
sok hayang geura los indit [=elos]
Balé diréka masjid
nya pikir bati rumajug [=tajug]
Bangkong lodor meuntas jalan
titis tulis bagja awak [=bayawak]
Bango héjo hérang jangjang
piraku engkang ka abdi [=merak]
Bango leutik bodas hulu
mo samar ka diri abdi [=camar]
Baréto gé batur pirus
juragan geuning pelekik [=akik]
Batuk eungap hésé damang
saé sumping baé wengi [=mengi]
Béas ditutuan deui
iraha atuh patepung [=tipung]
Bedil langit handaruan
engkang sapertos kalinglap [=gelap]
Bedog urang Darmaraja
kawantu abdi mah miskin [=sekin]
Bedug wedalan Eropah
abdi teu asa dipuji [=tanji]
Belut sisit saba darat
kapiraray siang wengi [=oray]
Bendi panjang roda opat
ulah kalah ka Carita [=kareta]
Béntang baranang di imah
samar bisa tepung deui [=darma]
Beulit cinggir simpay réma
ulah lali ka sim abdi [=ali]
Beunying leutik sisi cai
ari ras sok cimataan [=amismata]
Beusi bodas cingcin kecrik
cumah baé dipicinta [=timah]
Biasa ngadodol gula
abdi henteu dipaduli [=gulali]
Bibika tipung tarigu
ku engkang tacan kaharti [=roti]
Buah kawung raranggeuyang
curuluk cisoca bijil [=caruluk]
Bulu panon wates taar
itu nyai mani geulis [=halis]
Cacangkir bahana beling
masing welas lahir batin [=gelas]
Cakcak gedé kadal bilik
ulah dipaké mokaha [=toké]
Careuh beureum pasawahan
nu dusun leuwih ti misti [=lasun]
Cariang beureum beutina
nya pikir bati arewuh [=]
Catetan bulan jeung taun
juragan ménak utami [=almenak]
Cau gedé ngan sasikat
taya teuing bagja diri [=(cau) bagja]
Cék lémék Jawa sumuhun
hayang téh ulah kapanggih [=enggih]
Cikur jangkung pamuraan
kapalay siang jeung wengi [=panglay]
Cisusu kentel dimasak
ulah téga-téga teuing [=mantéga]
Cucuk basa Malayuna
duriat henteu laksana [=duri]
Dadampar di pagulingan
alim ka nu kirang surti [=kasur]
Dagangan pangrapet surat
mun kitu abdi mah alim [=lém]
Daun kasap kosok méja
tobat ulah nolas teuing [=hampelas]
Daun tuhur na tangkalna
sok rus-ras ka nu teu aya [=kararas]
Désémber tangtu ditéma
geulisna lir widadari [=Januari]
Deukeut-deukeut anak taleus
nyangkéwok teu kanyahoan [=téwok]
Di Cikajang aya gunung
asa paturay jasmani [=Cikuray]
Dodol gula digolongan
nu hina kaluli-luli [=gulali]
Dudukuy panjang gagangna
pikir bati ngalanglayung [=payung]
Dukun tukang ngemat héwan
abdi mah ku alim teuing [=malim]
Ékék lembut pupuntiran
tingsérédét kana ati [=cécéndét]
Enggeus ka palupuh nangtung
ayeuna geus kapimilik [=balik]
Engkang téh ngajukut laut
seger mun tepung jeung nyai [=ager]
Gagang caruluk karadak
pantes mun rék dinyenyeri [=langari]
Gamparan mah sangu atah
keur ménak kawuwuh sugih [=gigih]
Gedang atah keur lumayung
engkang mah jelema ginding [=gumading]
Gedong luhur panénjoan
narah keur saheulaanan [=munara]
Gedong ngambang di sagara
kapalang geus béla pati [=kapal (cai)]
Gedong ngambang tengah laut
ulah kapalang nya béla. [=kapal (cai)]
Gedong tempat nu titirah
ulah sok reueus binangkit [=rumah sakit]
Hayam cempa lalayaran
matak teuing nyeri ati [=meri]
Hayam sawah dipiara
abong kanu apes diri [=meri]
Hayam tukung saba gunung
uyuhan teuing nya diri [=puyuh]
Hiris ngora deungeun sangu
abdi mah kapok téh teuing [=kapokan]
Hui bulu réa akar
bongan sok rayungan teuing [=kamayung]
Imah leutik tempat ngaji
teu asa ngalanggar cegah [=langgar]
Imah ngambang di sagara
ulah kapalang nya bela [=kapal (cai)]
Indung kuar hama sirah
nu kitu ulah digugu [=kutu]
Insuting ngadaun luhur
ari ras ka diri abdi [=kararas]
Isuk basa Malayuna
tangtos abdi rék sayagi [=pagi]
Jagong tuhur beunang ngunun
dunungan bagéa sumping [=emping]
Jalaran bibit kalapa
isin da abdi mah santri [=kitri]
Jampana bugang dadakan
panasaran diri kuring [=pasaran]
Jati leutik jagong ngora
dodolog kirang utami [=semi]
Jawadah tutung biritna
sacarana-sacarana [=cara]
Jukut jangkung pipir gunung
haté abdi panas peurih [=eurih]
Kacang jangkung leutik daun
engkang mah satria raris [=hiris]
Kacang panjang disayuran
bati ngageremet ati [=gemet]
Kacang panjang gagabengan
sakieu darajat kuring [=jaat]
Kadal gedé saba darat
pareng alus bagja awak [=bayawak]
Kadeuleu langir caina
kayap-keyep anu geulis [=keuyeup]
Kalapa bakalan minyak
nu ampuh titis raspati [=cipati]
Kalong leutik saba gedang
sumedot rasaning ati [=cocodot]
Kararas daun kalapa
teu aya nu ngabangbrangkeun [=barangbang]
Kasintu di sisi situ
nu hayang kawanti-wanti [=]
Kauntun tipung katambang béas
laksana meunang ijasah [=laksa]
Kebon paré dicaian
siwah niat jalir jangji [=sawah]
Kembang biru di astana
abot pisah jeung kakasih [=salasih]
Kembang bodas buah bunder
ngaheruk nya pipikiran [=jeruk]
Kembang jambé kara beukah
kumayangyang pikir abdi [=mayang]
Kendang gedé pakauman
dagdigdug rasaning ati [=bedug]
Kertas kabur kaanginan
kumalayang pipikiran [=langlayangan]
Ketuk leutik panayagan
ka abdi mah ningnang teuing [=bonang]
Keuyeup gedé saba laut
teu hadé liar ti peuting [=kapiting]
Koja awi dihuaan
sageuy lamun teu kasorang [=korang]
Kokotor saluar awak
da sanés rek hiri dengki [=daki ]
Kota kuloneun Lampegan
purah-purah tunggu bumi [=]
Kulit teuas tungtung ramo
baku osok nganyenyeri [=kuku]
Kuring mah kabedil langit
da puguh matak kalinglap [=gelap]
Kuring téh kamenyan konéng
rumaos kawiwirangan [=]
Kutu baju kuar sinjang
moal weléh tumarima [=tuma]
Lahang abri dibotolan
ningal anu suka galih [=cuka]
Laleur hideung panyeureudan
ngilari sakolong langit [=reungit]
Lampu leutik tengah imah
abdi samar méré idin [=damar]
Lamun kapalupuh nangtung
lamun jadi kapimilik [=bilik]
Lancah cai di walungan
engkang teu émut ka abdi [=engkang-engkang]
Langgir cai leumpang ngijing
kadeuleu kayap-keyepna [=keuyeup]
Lauk panjang dina parung
ari émut merod pikir [=berod]
Lauk rebing saba laut
karikari jalir jangji [=pari]
Manuk apung saba eurih
haté asa didudutan [=dudut]
Manuk hawuk beureum suku
katingal keur imut leutik [=galatik]
Manuk lindeuk di buruan
kuring bati panas ati [=japati]
Manuk lisung anu jalu
dagoan di pasampangan [=jago]
Manuk renggé saba ulam
hayang tepi ka ngajadi [=caladi]
Manuk tukung saba gunung
uyuhan daék ka abdi [=puyuh]
Maung tutul saba kasur
diri teu ngareunah cicing [=ucing]
Méga beureum surupna geus burit
ngalanglayun panas pipikiran [=layung]
Melak bangsal di kotakan
wayahna dék sabar diri [=nebar]
Mencek leutik saba alas
abdi daék ngaréncangan [=peucang]
Meri pendék ngojay hayam
henteu négtog pikir abdi [=éntog]
Monyét hideung sisi leuweung
susah nu taya tungtungna [=lutung]
Mun inget mangsi Malayu
anjeun téh cinta ka kuring [=tinta]
Mun jagan kadadar tipung
upami kagungan rabi [=surabi]
Nganyam bola jadi lawon
peupeujeuh kudu sing junun [=ninun]
Nu dahar taya sésana
ngan asa dipoyok badis [=ledis]
Nu gering geus rampus dahar
kuring mah mo payu deui [=mamayu]
Nu nutu miceun huutna
Mun awon moal ditampi [=napi]
Nya buah ngacung ka luhur
kuring mah sok panas ati [=ganas]
Nya hujan taya eureuna
abdi mah kalangkung ajrih [=ngijih]
Nyeupan sangu tacan timus
teu sanggup manggihan deui [=gigih]
Nyiar paré tutukeuran
teu pantes hayang ka abdi [=nguyang]
Nyiru gedé wadah bangsal
anjeun mah nsok sindir sampir [=tampir]
Nyiruan genténg cangkéngna
masing mindeng pulang anting [=papanting]
Pangcalikan tonggong kuda
kudu satia buméla [=sela]
Paparem ngawurah ketan
mokaha atuh da wargi [=ragi]
Paribasa petis Cina
hayang nepi ka cacapna [=kécap]
Péso pangot ninggang lontar
acan katuliskeun diri [=nulis]
Péso patok kewung tungtung
hayang kapiajang teuing [=rejang]
Péso raut Cibarusa
sugan welas ka nu miskin [=sekin]
Pileuleuyan kebo gunung
ngadadak tineung nya pikir [=badak]
Piunjuk duméh rék wangsul
sanés abdi rék cilimit [=pamit]
Puguh mah ubar muriang
nu hina leuwih ti misti [=Kina]
Puter putih saba lembur
kuring seja béla pati [=japati]
Ranté ngait kana baju
Memang geus cumantél ati [=cantél]
Salendro di papanggungan
ngomong kalepasan teuing [=koromong]
Sanggal hideung saba ranca
témbong léléwa nu manis [=lélé]
Sangrayan peupeus meueusan
ulah jadi rengat galih [=rengat]
Santri miskin geus maréman
tangtu tiis pikir abdi [=pikir]
Sapikul katian Cina
malah kumplit sareng cingcin [=dacin]
Séndok batok digagangan
geus lawas abdi ngalayung [=gayung]
Séréh leuweung turub saung
haté abdi panas peurih [=eurih]
Situ bendung di Citarum
gulang-guling ngan sorangan [=Saguling]
Sok rajeun ngabuah kawung
curuluk cisoca bijil [=curuluk]
Tegal tengah nagara
laun-laun sugan hasil [=alun-alun]
Tepi ka kélor héjona
tepi ka antukna [=katuk]
Teu beunang dihurang sawah
teu beunang dipikameumeut [=simeut]
Teu beunang diopak kembung
teu beunang dientong-entong [=kolontong]
Teu beunang dipiring leutik
teu beunang dipikaisin [=pisin]
Teu beunang dirangkong kolong
teu beunang dipikahayang [=hayam]
Teu beunang disihung tipung
teu beunang dipapagonan [=sasagon]
Teu beunang disitu lembur
teu beunang diulah-ulah [=kulah]
Teu beunang disupa dulang
teu beunang dibébénjokeun [=kéjo]
Teu beunang ditihang pondok
teu beunang dideudeuleukeun [=deudeul]
Teu beunang ditiwu leuweung
teu beunang dipikasono [=kaso]
Teu beunang diwaru leuweung
teu beunang diboro-boro [=bisoro]
Teu puguh monyét hideungna
teu puguh tungtungna [=lutung]
Ulah sok kapiring leutik
ulah sok kaisinan [=pisin]
Wadah minyak tina beling
jadi budak kudu getol [=botol]
Walanda hideung soldadu
umambon engkang ka nyai [=(urang) Ambon]
Warisan sekin pusaka
haturan nyai pribadi [=badi]



1. Abdi mah caruluk Arab
henteu tarima téh teuing = korma
2. Abdi téh sok ngembang kawung
inggis teu ngareunah teuing = pengis
3. Abdi téh kapiring leutik
kaisinan ku gamparan = pisin
4. Abdi ti ménak ka somah
gamparan mah ieu aing = umaing
5. Ajag désa basa Jawa
lesuna teu aya tanding = asu
6. Ajag lembur Indramayu
naha bet kalangsu teuing = asu
7. Ajag lembur lamun engkang
énjing henteu wangsul deui = anjing
8. Alun-alun paleuweungan
gagal temen mun teu jadi = tegal
9. Anak beurit dina katung
kapan endén mundut encit = buncit
10. Anak munding masih nyusu
aduh endén buah ati = énéng
11. Anu siram kokojayan
abdi pamoyokan badis = ngoyok
12. Angeun somah pakampungan
kajeun bedo ti kamari = bodo
13. Areuy leuweung mérang daun
ulah sok japilus galih = pulus
14. Aringgis sok nyatang bolang
kapongpongan siang wengi = lompong
15. Asal hiji jadi dua
temah matak sesah ati = walimah
16. Awi ngora téh jaradi
temah matak jadi liwung = iwung
17. Aya nu dianjang cai
aya nu dihéroan = séro
18. Aya mesin bisa ngapung
kapidara diri abdi kapal = udara
19. Ayeuna gé sérah tegal
engkang mah sok matak peurih = eurih
20. Baku sok ngalebu badag
reueus keur sareng jeung istri = areng
21. Balandongan ngujur jalan
sok hayang geura los indit = elos
22. Balé diréka masjid
nya pikir bati rumajug = tajug
23. Bangkong lodor meuntas jalan
titis tulis bagja awak = bayawak
24. Bango héjo hérang jangjang
piraku engkang ka abdi = merak
25. Bango leutik bodas hulu
mo samar ka diri abdi = camar
26. Baréto gé batur pirus
juragan geuning pelekik = akik
27. Batuk eungap hésé damang
saé sumping baé wengi = mengi
28. Béas ditutuan deui
iraha atuh patepung = tipung
29. Bedil langit handaruan
engkang sapertos kalinglap = gelap
30. Bedog urang Darmaraja
kawantu abdi mah miskin = sekin
31. Belut sisit saba darat
kapiraray siang wengi = oray
32. Bendi panjang roda opat
ulah kalah ka Carita = kareta
33. Béntang baranang di imah
samar bisa tepung deui = darma
34. Bedug wedalan Eropa
abdi teu asa dipuji = tanji
35. Beulit cinggir simpay réma
ulah lali ka sim abdi = ali
36. Beunying leutik sisi cai
ari ras sok cimataan = amismata
37. Beusi bodas cingcin kecrik
cumah baé dipicinta = timah
38. Biasa ngadodol gula
abdi henteu dipaduli = gulali
39. Bibika tipung tarigu
ku engkang tacan kaharti = roti
40. Buah kawung raranggeuyang
curuluk cisoca bijil = caruluk
41. Bulu panon wates taar
itu nyai mani geulis = halis
42. Cacangkir bahana beling
masing welas lahir batin = gelas
43. Cakcak gedé kadal bilik
ulah dipaké mokaha = toké
44. Careuh beureum pasawahan
nu dusun leuwih ti misti = lasun
45. Cariang beureum beutina
nya pikir bati arewuh =
46. Catetan bulan jeung taun
juragan ménak utami = almenak
47. Cau gedé ngan sasikat
taya teuing bagja diri cau = bagja
48. Cék lémék Jawa sumuhun
hayang téh ulah kapanggih = enggih
49. Cikur jangkung pamuraan
kapalay siang jeung wengi = panglay
50. Cisusu kentel dimasak
ulah téga-téga teuing = mantéga
51. Cucuk basa Malayuna
duriat henteu laksana = duri
52. Dadampar di pagulingan
alim ka nu kirang surti = kasur
53. Dagangan pangrapet surat
mun kitu abdi mah alim = lém
54. Daun kasap kosok méja
tobat ulah nolas teuing = hampelas
55. Daun tuhur na tangkalna
sok rus-ras ka nu teu aya = kararas
56. Désémber tangtu ditéma
geulisna lir widadari = Janwari
57. Deukeut-deukeut anak taleus
nyangkéwok teu kanyahoan = téwok
58. Di Cikajang aya gunung
asa paturay jasmani = Cikuray
59. Dodol gula digolongan
nu hina kaluli-luli = gulali
60. Dudukuy panjang gagangna
pikir bati ngalanglayung = payung
61. Dukun tukang ngemat héwan
abdi mah ku alim teuing = malim
62. Ékék lembut pupuntiran
tingsérédét kana ati = cécéndét
63. Enggeus ka palupuh nangtung
ayeuna geus kapimilik = balik
64. Engkang téh ngajukut laut
seger mun tepung jeung nyai = ager
65. Gagang caruluk karadak
pantes mun rék dinyenyeri = langari
66. Gamparan mah sangu atah
keur ménak kawuwuh sugih = gigih
67. Gedang atah keur lumayung
engkang mah jelema ginding = gumading
68. Gedong luhur panénjoan
narah keur saheulaanan = munara
69. Gedong ngambang di sagara
kapalang geus béla pati = kapal
70. Gedong ngambang tengah laut
ulah kapalang nya béla. = kapal
71. Gedong tempat nu titirah
ulah sok reueus binangkit = rumahsakit
72. Hayam cempa lalayaran
matak teuing nyeri ati = meri
73. Hayam sawah dipiara
abong kanu apes diri = meri
74. Hayam tukung saba gunung
uyuhan teuing nya diri = puyuh
75. Hiris ngora deungeun sangu
abdi mah kapok téh teuing = kapokan
76. Hui bulu réa akar
bongan sok rayungan teuing = kamayung
77. Imah leutik tempat ngaji
teu asa ngalanggar cegah = langgar
78. Imah ngambang di sagara
ulah kapalang nya bela = kapal
79. Indung kuar hama sirah
nu kitu ulah digugu = kutu
80. Insuting ngadaun luhur
ari ras ka diri abdi = kararas
81. Isuk basa Malayuna
tangtos abdi rék sayagi = pagi
82 Jagong tuhur beunang ngunun
dunungan bagéa sumping = emping
83 Jalaran bibit kalapa
isin da abdi mah santri = kitri
84 Jampana bugang dadakan
panasaran diri kuring = pasaran
85 Jati leutik jagong ngora
dodolog kirang utami = semi
86 Jawadah tutung biritna
sacarana-sacarana = cara
87 Jukut jangkung pipir gunung
haté abdi panas peurih = eurih
88. Kacang panjang disayuran
bati ngageremet ati = gemet
89. Kacang panjang gagabengan
sakieu darajat kuring = jaat
90. Kacang jangkung leutik daun
engkang mah satria raris = hiris
91. Kadal gedé saba darat
pareng alus bagja awak = bayawak
92. Kadeuleu langir caina
kayap-keyep anu geulis = keuyeup
93. Kalapa bakalan minyak
nu ampuh titis raspati = cipati
94. Kalong leutik saba gedang
sumedot rasaning ati = cocodot
95. Kararas daun kalapa
teu aya nu ngabangbrangkeun = barangbang
96. Kasintu di sisi situ
nu hayang kawanti-wanti =
97. Kauntun tipung katambang béas
laksana meunang ijasah = laksa
98. Kebon paré dicaian
siwah niat jalir jangji = sawah
99. Kembang biru di astana
abot pisah jeung kakasih = salasih
100. Kembang bodas buah bunder
ngaheruk nya pipikiran = jeruk
101. Kembang jambé kara beukah
kumayangyang pikir abdi = mayang
102. Kendang gedé pakauman
dagdigdug rasaning ati = bedug
103. Kertas kabur kaanginan
kumalayang pipikiran = langlayangan
104. Ketuk leutik panayagan
ka abdi mah ningnang teuing = bonang
105. Keuyeup gedé saba laut
teu hadé liar ti peuting = kapiting
106. Koja awi dihuaan
sageuy lamun teu kasorang = korang
107. Kokotor saluar awak
da sanés rek hiri dengki = daki
108. Kota kuloneun Lampegan
purah-purah tunggu bumi =
109. Kulit teuas tungtung ramo
baku osok nganyenyeri = kuku
110. Kuring mah kabedil langit
da puguh matak kalinglap = gelap
111. Kuring téh kamenyan konéng
rumaos kawiwirangan =
112. Kutu baju kuar sinjang
moal weléh tumarima = tuma
113. Lahang abri dibotolan
ningal anu suka galih = cuka
114. Laleur hideung panyeureudan
ngilari sakolong langit = reungit
115. Lampu leutik tengah imah
abdi samar méré idin = damar
116. Lamun kapalupuh nangtung
lamun jadi kapimilik = bilik
117. Lancah cai di walungan
engkang teu émut ka abdi = engkang-engkang
118. Langgir cai leumpang ngijing
kadeuleu kayap-keyepna = keuyeup
119. Lauk panjang dina parung
ari émut merod pikir = berod
120. Lauk rebing saba laut
karikari jalir jangji = pari
121. Manuk apung saba eurih
haté asa didudutan = dudut
122. Manuk hawuk beureum suku
katingal keur imut leutik = galatik
123. Manuk lindeuk di buruan
kuring bati panas ati = japati
124. Manuk lisung anu jalu
dagoan di pasampangan = jago
125. Manuk renggé saba ulam
hayang tepi ka ngajadi = caladi
126. Manuk tukung saba gunung
uyuhan daék ka abdi = puyuh
127. Maung tutul saba kasur
diri teu ngareunah cicing = ucing
128. Méga beureum surupna geus burit
ngalanglayun panas pipikiran = layung
129. Melak bangsal di kotakan
wayahna dék sabar diri = nebar
130. Mencek leutik saba alas
abdi daék ngaréncangan = peucang
131. Meri pendék ngojay hayam
henteu négtog pikir abdi = éntog
132. Monyét hideung sisi leuweung
susah nu taya tungtungna = lutung
133. Mun inget mangsi Malayu
anjeun téh cinta ka kuring = tinta
134. Mun jagan kadadar tipung
upami kagungan rabi = surabi
135. Nganyam bola jadi lawon
peupeujeuh kudu sing junun = ninun
136. Nu dahar taya sésana
ngan asa dipoyok badis = ledis
137. Nu gering geus rampus dahar
kuring mah mo payu deui = mamayu
138. Nu nutu miceun huutna
Mun awon moal ditampi = napi
139. Nya buah ngacung ka luhur
kuring mah sok panas ati = ganas
140. Nya hujan taya eureuna
abdi mah kalangkung ajrih = ngijih
141. Nyeupan sangu tacan timus
teu sanggup manggihan deui = gigih
142. Nyiar paré tutukeuran
teu pantes hayang ka abdi = nguyang
143. Nyiru gedé wadah bangsal
anjeun mah nsok sindir sampir = tampir
144. Nyiruan genténg cangkéngna
masing mindeng pulang anting = papanting
145. Pangcalikan tonggong kuda
kudu satia buméla = sela
146. Paparem ngawurah ketan
mokaha atuh da wargi = ragi
147. Paribasa petis Cina
hayang nepi ka cacapna = kécap
148. Péso pangot ninggang lontar
acan katuliskeun diri = nulis
149. Péso patok kewung tungtung
hayang kapiajang teuing = rejang
150. Péso raut Cibarusa
sugan welas ka nu miskin = sekin
151. Pileuleuyan kebo gunung
ngadadak tineung nya pikir = badak
152. Piunjuk duméh rék wangsul
sanés abdi rék cilimit = pamit
153. Puguh mah ubar muriang
nu hina leuwih ti misti = Kina
154. Puter putih saba lembur
kuring seja béla pati = japati
155. Ranté ngait kana baju
Memang geus cumantél ati = cantél
156. Salendro di papanggungan
ngomong kalepasan teuing = koromong
157. Sanggal hideung saba ranca
témbong léléwa nu manis = lélé
158. Sangrayan peupeus meueusan
ulah jadi rengat galih = rengat
159. Santri miskin geus maréman
tangtu tiis pikir abdi = pikir
160. Sapikul katian Cina
malah kumplit sareng cingcin = dacin
161. Séndok batok digagangan
geus lawas abdi ngalayung = gayung
162. Séréh leuweung turub saung
haté abdi panas peurih = eurih
163. Situ bendung di Citarum
gulang-guling ngan sorangan = Saguling
164. Sok rajeun ngabuah kawung
curuluk cisoca bijil = curuluk
165. Tegal tengah nagara
laun-laun sugan hasil = alun-alun
166. Teu beunang dihurang sawah
teu beunang dipikameumeut = simeut
167. Teu beunang dipiring leutik
teu beunang dipikaisin = pisin
168. Teu beunang diopak kembung
teu beunang dientong-entong = kolontong
169. Teu beunang dirangkong kolong
teu beunang dipikahayang = hayam
170. teu beunang disihung tipung
teu beunang dipapagonan = sasagon
171. teu beunang disitu lembur
teu beunang diulah-ulah = kulah
172. Teu beunang disupa dulang
teu beunang dibébénjokeun = kéjo
173. Teu beunang ditihang pondok
teu beunang dideudeuleukeun = deudeul
174. Teu beunang ditiwu leuweung
Teu beunang dipikasono = kaso
175. Teu beunang diwaru leuweung
Teu beunang diboro-boro = bisoro
176. Teu puguh monyét hideungna
teu puguh tungtungna = lutung
177. Tepi ka kélor héjona
tepi ka antukna = katuk
178. Ulah sok kapiring leutik
ulah sok kaisinan = pisin
179. Wadah minyak tiana beling
jadi budak kudu getol = botol
180. Walanda hideung soldadu
umambon engkang ka nyai urang = Ambon
181. Warisan sekin pusaka
haturan nyai pribadi = badi